İş Sağlığı ve Güvenliği – Risk Değerlendirmesi
Risk Değerlendirmesi
Risk Değerlendirmesi, İş Sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi içerisinde geçen risk değerlendirmelerinin gerçekleştirilmesi için birçok yöntem mevcuttur. Makalemizde tarif ettiğimiz risk değerlendirme yöntemi, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi ( OHSAS 18001 ) standardı hazırlanırken de dikkate alınan İngiliz Standart Teşkilatı’ nın (BSI) 1996 yılında yayınladığı BS 8800 klavuzu temel alınarak düzenlenmiştir.
Risk analizinin temel kavramları:
- İş Sağlığı ve Güvenliği: Çalışanların, geçici işçilerin, müteahhit personelin, ziyaretçilerin ve iş sahasındaki diğer tüm insanların sağlık ve güvenliğini etkileyecek faktör ve koşullar.
- Tehlike: İnsan yaralanması ya da hastalığına neden olabilecek kaynak, faaliyet veya durum.
- Tehlike tanımlaması: Bir tehlikenin varlığını anlama veya özelliklerini tarif etme süreci.
- Olay: İş ile ilgili olan, ölüme, hastalığa veya yaralanmaya yol açan veya açabilecek durum.
- Kaza: Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet veren, istenmeyen olay.
- Risk: Meydana gelebilecek tehlikeli bir olayın sonuçları ve oluşma olasılığının bileşkesi.
- Risk Değerlendirmesi: Tüm süreçlerde riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve riskin azaltılabilir olup olmadığına karar vermektir.
- Kabul edilebilir risk: Kuruluşun yasal yükümlülükleri ve kendi İSG politikası çerçevesinde tahammül edilebileceği düzeye indirilmiş risk.
- Riskler değerlendirilirken iş sağlığı ve güvenliği açısından tüm süreçlerde meydana gelebilecek tehlikelerin tanımlanması, riskin büyüklüğünün değerlendirilmesi, kabul edilebilir seviyenin üzerindeki risklerin tespit edilmesi ve bu değerlendirmenin periyodik olarak gözden geçirilmesi için gerekli yöntemler belirlenmelidir.
Değerlendirmeleriniz tüm süreçlerinizdeki,
- Rutin ve rutin olmayan faaliyetlerden,
- İş yerindeki tüm personelin faaliyetlerinden (tedarikçiler, taşeron ve misafirler dâhil) kaynaklanan değerlendirmelerinizi kapsamalıdır.
Tehlikelerin ve etkilerinin tanımlanması, risk kriterlerinin belirlenmesi ve risk değerlendirmesinin yapılarak risk kontrollerinin ve önlemlerinin tespit edilmesi uygun bir “Tehlike Tanımlama ve Risk Değerlendirme Formu ” ile yapılmalıdır. Tehlike tanımlarının süreç bazında ilgili süreç sahipleri tarafından yapılması Risk değerlendirmelerinin etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi açısından önemlidir.
Firmanızın faaliyetlerinin gerçekleştiği süreçlerde tespit edilen tehlikeler, tespit eden kişi tarafından ilgili süreç sorumlusuna bildirilmeli ve tehlikenin “Tehlike Tanımlama ve Risk Değerlendirme Formu’ nda yer alıp almadığına bakılmalıdır. Yoksa bu forma eklenmesi sağlanmalıdır.
Risk Değerlendirme Kriterleri:
Risk değerlendirmesi aşağıdaki başlıklar altında yapılır.
- Zararının şiddeti,
- Zararının olma olasılığı
- Mevcut kontroller,
- Yasal yükümlülükler,
- Önceki kazalar,
- Riske maruz kalan personel sayısı.
Risk büyüklüğünün belirlenmesi
Yukarıda belirtilen tüm kriterler göz önünde bulundurularak Risk Büyüklüğü aşağıda belirtilen şekilde hesaplanır.
Risk büyüklüğü=Risk* + Mevcut Kontroller + Yasal Yükümlülükler + Önceki Kazalar + Risk Altındaki Personel Sayısı
*Risk = (Zararın olma olasılığı *Zararın şiddeti)
Risk büyüklüğü sonuçlarının değerlendirilmesi
Meydana gelebilecek tehlikeli bir olayın sonuçları ve oluşma olasılığının bileşkesi olan riskin seviyeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
| Zarar / Olasılık | Olasılığı Çok Düşük | Olasılığı Düşük | Olma Olasılığı Var |
|---|---|---|---|
| Hafif Zararlı | Düşük Risk | Kabul Edilebilir Risk | Orta Seviye Risk |
| Zararlı | Kabul Edilebilir Risk | Orta Seviye Risk | Büyük Risk |
| Çok Zararlı | Orta Seviye Risk | Büyük Risk | Kabul Edilemez Risk |
Hesaplanan Risk Büyüklüğü (RB) puanları, yukarıda görülen risk seviyeleri ile ilişkilendirilmelidir. Risk seviyesine göre yapılacak faaliyetler belirlenmelidir.
Mevcut riskleri kabul edilebilir seviyeye indirmek için uygulanacak kontrol ve önlemler ile ilgili değişiklikler ve / veya kaynak ihtiyacı yönetim tarafından değerlendirilerek iyileştirme faaliyeti başlatılır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Risklerinin Gözden Geçirilmesi ve Güncellenmesi
Tehlike tanımlama ve risk değerlendirme formları yönetimin gözden geçirme toplantılarında değerlendirilir. Yönetim programı çerçevesinde yapılan iyileştirmeler de dikkate alınarak gerekli güncellemeler yapılır.
Yönetimin gözden geçirmesi dışında,
- Kaza ve acil durum yaşanması,
- İlgili taraflardan gelen şikayet veya protesto olması,
- Çalışanların şikayette bulunması,
- Yeni yatırım veya proseste yapılan değişikliklerde,
- Sorumlulukların değişmesi
- durumunda gözden geçirme işlemi tekrarlanır.