Yalın Üretim ve Performans Göstergeleri
Performans göstergelerine neden ihtiyaç duyuyoruz?
Hızla değişen ve rekabetin giderek arttığı pazarlarda müşteriler tedarikçilerine; kaliteyi iyileştirmeleri, ürün maliyetlerini ve teslim sürelerini azaltmaları yönünde sürekli baskı yapmaktadır. Bu baskılar kuruluşları, üretim faaliyetlerine odaklanarak yeni üretim teknikleri aramaya yöneltmiştir. Kuruluşlarda kalite, maliyet ve hızın dengelendiği nokta verimlilik açısından oldukça önemlidir. Aynı kalitedeki ürünü daha düşük maliyetle ve daha hızlı üreterek müşteriye sunabilmek için yalın üretim tekniklerinden yararlanılması gerekmektedir. Yalın üretim, müşterilerin istedikleri ürünleri, ihtiyaç duydukları zamanda, istedikleri kalitede, minimum malzeme, alan, işçilik ve zaman kullanarak üretilmesi ile müşterinin memnun edilmesini sağlayan bir yaklaşımdır. Eğer bir işletme stratejisini müşteri isteğine göre uyarlanmış ürünlere dayandırırsa, ürünleri müşteri isteğine göre üretip üretmediğini, üretiyorsa da bunu hızlı ve düşük maliyetle yapıp yapamadığını bilmek ister. İsraflardan arındırılmış faaliyetlerle müşterinin istediği yönde dönüşüm yapmayı hedefleyen yalın üretimde bu başarıyı sürekli kılabilmek için geleneksel ya da bilindik performans göstergelerinin dışında daha etkili olabilecek bazı performans göstergelerine ihtiyaç duyulmaktadır.
Performans göstergeleri ne işe yarar?
Performans göstergeleri; ölçmek, iletmek, açıklamak ve değerlendirmek gibi amaçlara hizmet etmektedir. Üst yönetim tarafından beyan edilen vizyon, misyon ve stratejik amaçlarla beraber kuruluşun hedef ve amaçlarına doğru ilerleyişini izleyebileceğimiz performans göstergelerine de ihtiyaç bulunmaktadır. Kuruluşların stratejik hedeflerine ulaşmadaki başarılarını ölçebilmek için finansal ölçütlerin yanı sıra kalite, teslim süresi, çevrim süresi, müşteri tatmini, yenilikçilik gibi finansal olmayan ölçütlere de ihtiyaç duyulmaktadır.
Performans göstergelerinin doğru belirlenmesi neden önemli?
Bu performans göstergelerinin doğru şekilde belirlenmesi kurumun hedeflerine ulaşmasını kolaylaştıracaktır. Özellikle yalın üretimin uygulandığı kuruluşlarda bu performans göstergelerinin doğru şekilde belirlenmesi ve süreçlerin başarısını ölçmede etkili olması ayrıca organizasyondaki herkesin hedeflere ulaşmak için yapacağı katkının öneminin vurgulanması ve bu performans göstergeleri ile ilgili raporlamanın herkesin anlayacağı şekilde yapılması oldukça önemlidir.
Yalın üretim performans göstergelerinin diğer göstergelerden farkı nedir?
Kuruluşlarda kullanılan çoğu performans göstergesi kuruluşun finansal yönü ile ilgilenmektedir. Yalın üretim yaklaşımını benimseyen bir kuruluşta süreçlere müşteri gözüyle bakıp değer kavramını doğru anlamak önemlidir. Makine kullanımı, bölüm bazlı bütçeler, ay sonu hazırlanan raporlar, hissedarlar için değerler gibi geleneksel performans göstergeleri yalın üretim yaklaşımlarını uygulayan kuruluşlarda yerini çevrim süresi, değer akışı, saatlik, günlük, haftalık ve aylık raporlara bırakmıştır.
Finansal ve işlemsel performans göstergeleri bir dönemin sonuçlarını, bütçelenmiş miktar veya hedeflerle karşılaştırarak elde edilen sonuçların beklenenden fazla veya az olmasını açıklamaya çalışır. Burada sonuç, geçmiş operasyonların etkisini ölçmektedir. Geleneksel performans göstergelerinin çoğu üretimdeki çalışanlar tarafından anlaşılmaz ya da bilinmez. Yalın düşüncede ise, işlemlerin sonuçlarını ölçen değil, işlemlerde yapılan değişikliklerin ne kadar etkili olduğuna dair bilgiler sunan göstergeler kullanılır.
Geleneksel sistemlerde kararlar yukarıdan aşağıya doğru çok yavaş ilerlediğinden, küresel rekabetin yaşandığı bir çevre için pek etkili bir yöntem değildir. Yalın üretimde ise çalışanların, problemleri belirlemek ve çözmekten, işi yapmanın yeni yöntemlerinin tanımlanmasa kadar süreçle ilgili birçok karara katılıyor olması yalın üretimin fark yaratmasına neden olan önemli unsurlarından biridir. Bu da yalın kültürünün başarılı olmasını sağlayan temel sebeplerdendir.
Demet AK
Yönetim Sistemler Uzmanı